Kiến thức về Tảo
Tảo và bầu khí quyển
Chủ đề về sự phát triển của tảo có thể là chủ đề được thảo luận thường xuyên nhất trong thú chơi thủy sinh và cá cảnh. Có một điều chắc chắn, những người nuôi tảo và nuôi cá cảnh sẽ không bao giờ có thể làm bạn với nhau :)).
Đối với nhiều người, việc đam mê và yêu thích một bể thủy sinh có thể bị chấm dứt trước khi một bể thủy sinh đạt đến ngưỡng đẹp nhất. Và thường nguyên nhân là do lượng tảo bùng phát trong một chiếc bể thủy sinh.
Tin xấu là : Không có một bể cá cảnh hay bể thủy sinh nào hoạt động hoàn toàn mà không có tảo! Tảo là cư dân tự nhiên có mặt tại tất cả các vùng nước khác nhau trên Trái đất. Chúng sẽ xâm nhập vào bể thủy sinh và cá cảnh của chúng ta một cách rất tự nhiên. Nhiều loài tảo sinh sản thông qua bào tử có thể được đưa vào qua nước máy hoặc thậm chí qua không khí.
Mặc dù là những cư dân không mong muốn, nhưng chúng lại có một vai trò rất quan trọng. Chúng giúp ổn định hệ thống, giống như thực vật bậc cao chúng giữ các chu kỳ sinh học luôn hoạt động. Chưa hết, những thảm tảo không phải là thứ mà những người nuôi cá cảnh hoặc người trồng thủy sinh bình thường muốn nhìn thấy trong môi trường tự nhiên dưới nước tuyệt đẹp của chúng
Sinh vật đầu tiên trên hành tinh tạo năng lượng từ ánh sáng
Tảo là sinh vật đầu tiên trên hành tinh của chúng ta sản xuất năng lượng từ ánh sáng mặt trời.
Cái mà chúng ta gọi là tảo xanh lam này chính là nguyên nhân hình thành bầu khí quyển giàu oxy của chúng ta. Tảo đã phát triển và hiện nay chúng ta có hàng trăm nghìn loài tảo khác nhau.
Ngày nay, chúng chiếm 40% lượng oxy được sản xuất trên hành tinh của chúng ta. Nếu không có tảo, thực vật bậc cao như chúng ta biết ngày nay sẽ không thể nào phát triển được. Màu lá xanh lục (do chất diệp lục) có thể bắt nguồn từ việc tảo lục lam di cư vào mô của cây ngay từ những ngày đầu tiên trong giai đoạn tiến hóa.
Tảo cung cấp chất dinh dưỡng như một nguồn thức ăn quan trọng cho các loài động vật khác nhau. Ngoài ra, chúng tạo ra oxy khi chúng quang hợp. Trong hồ thủy sinh của chúng tôi, tảo là đối thủ cạnh tranh trực tiếp của các loài thực vật thủy sinh mà chúng tôi nuôi trồng.
Trong các chuyến tham quan Plantahunter của chúng tôi, chúng tôi đã nhìn thấy và ghi lại hiện tượng này nhiều lần: trong các vùng nước giàu dinh dưỡng, ít oxy, cũng như trong nước có carbon dioxide cao, nơi thực vật thủy sinh và thực vật đầm lầy phát triển mạnh.
Ở những nơi có hàm lượng oxy cao, các nguyên tố vi lượng thường bị oxy hoá, kết tủa và khí cacbonic thấp. Trong những điều kiện này, tảo hoạt động tốt hơn nhiều so với thực vật bậc cao.
“Tảo là không tốt” – đây là câu nói bạn sẽ thường nghe từ những người chơi cá cảnh. Thông qua các chuyến tham quan Plantahunter, chúng tôi đã nhận ra rằng câu nói này không phải lúc nào cũng đúng.
Thế giới của Ngành Luân tảo rất đa dạng và rất thú vị. Những loại tảo này trông giống như một loài thực vật có hoa và bạn có thể dễ dàng nhầm lẫn chúng với loài cây thuộc họ cây rong đuối chó (Ceratophyllum) được biết đến khá nhiều với các anh em chơi thủy sinh. Không có gì ngạc nhiên khi một số nhà thực vật học đưa ra giả thuyết rằng Ngành Luân tảo là tổ tiên trực tiếp của các loài thực vật hiện đại trên cạn của chúng ta.
Chi Chara, tên thực vật của stoneworts, có thể được tìm thấy ở mọi lục địa. Có một số loài khác nhau ở Châu Âu, thậm chí ở Đức.
Có một điểm chung là chúng thích nước có hàm lượng chất dinh dưỡng thấp và thích hàm lượng vôi cao. Khi nhiều vùng nước ngày càng bị ô nhiễm bởi chất thải hữu cơ, hầu hết các loài Chara được tìm thấy trong “Sách Đỏ các loài có nguy cơ tuyệt chủng”.
Bất cứ nơi nào bạn nhìn thấy các công trình đá, bạn có thể an tâm cho rằng môi trường vẫn còn nguyên vẹn. Trong chuyến tham quan Plantahunter của chúng tôi ở Brazil, lần đầu tiên chúng tôi tìm thấy loài tảo xinh đẹp duyên dáng này và chỉ một năm sau chúng tôi lại bắt gặp nó trên đảo Sulawesi. Vô số các dạng Chara trong hệ thống hồ Malili hoàn toàn gây ấn tượng và cuốn hút chúng tôi.
Các loại Tảo phổ biến trong bể thủy sinh
Các loài tảo vĩ mô và vi tảo có thể được tìm thấy ở khắp mọi nơi trên hành tinh của chúng ta. Hầu hết các loài là tảo biển và tảo nước ngọt. Ngoài ra còn có các chuyên gia như tảo không khí, tảo đất, và thậm chí cả tảo tuyết.
Sự đa dạng của các loài tảo vẫn chưa được tìm hiểu hết. Theo các ước tính khác nhau của các tác giả, số lượng dao động từ 70.000 đến một triệu loài. Trong các nhóm tảo có một quang phổ đáng kinh ngạc gồm các loài và chi khác nhau. Trong bể cá của chúng ta, bạn có thể mô tả bốn nhóm tảo quan trọng mà ai cũng có thể bắt gặp trong bể thủy sinh.
Tảo Xanh
Tảo lam, hay còn gọi là BGA hoặc Vi khuẩn lam, thường được tìm thấy trong hồ thủy sinh. Trên thực tế, chúng là loại tảo cổ xưa nhất. Chúng là vi khuẩn phân loại, với thực tế là chúng thiếu nhân tế bào thực sự. BGA phát triển nhanh, tạo thành một lớp màu xanh lam trên giá thể, đá và lũa.
Trong trường hợp bị nhiễm BGA, ngắt nguồn ánh sáng từ 5 đến 6 ngày sẽ rất hiệu quả để loại trừ chúng. Không có ánh sáng chiếu vào bể cá trong thời gian này, thay 50% lượng nước 3 ngày liên tiếp. Tảo lục lam có thể tạo ra chất độc, và những biện pháp loại bỏ chúng để cải thiện chất lượng nước này trở nên rất quan trọng!
Tảo lục
Tảo lục khá giống với thực vật bậc cao khi bạn nhìn vào sự trao đổi chất và cấu trúc của chúng. Những đốm nhỏ màu xanh lục trên kính và lá của những loài thực vật phát triển chậm như Anubias gần như chắc chắn là tảo lục. Một số có dạng cấu trúc dạng sợi dài hoặc tảo phát triển trong đệm.
Tảo Đỏ
Có hai loại tảo đỏ không được ưa chuộng. Cả hai đều phản ứng rất tốt với các biện pháp chống tảo mà chúng tôi chia sẻ. Đây là tảo râu và tảo đuôi ngựa, cả hai đều thích môi trường có ít CO2. Chúng thích sinh sống ở những nơi có dòng nước mạnh. Nếu có nhiều Co2 trong nước, tảo đỏ sẽ ít phát triển hơn và những động vật ăn tảo sẽ dễ dàng tiêu thụ chúng hơn.
Tảo silic
Các loại tảo silic tạo thành một lớp màu nâu trên đá, gỗ lũa và các vật liệu trang trí khác. Chúng ta có thể hạn chế sự phát triển của dòng tảo này bằng cách trồng các dạng thực vật phát triển nhanh hoặc nuôi các dòng động vật như ốc hoặc cá tép. Thông thường, những loài tảo này xuất hiện trong giai đoạn mới setup của bể thủy sinh và tự biến mất sau vài tuần.
Cách phòng ngừa và loại bỏ Tảo
Trồng các dòng thực vật phát triển mạnh mẽ
Mọi thứ sẽ tương đối dễ dàng nếu bạn hiểu mọi thứ hoạt động như thế nào trong tự nhiên. Mức độ ô nhiễm thấp, cây cối phát triển tốt, khỏe mạnh và lượng cá thích hợp (không quá cao hoặc quá thấp). Những điều kiện này làm cho sự phát triển của thực vật dễ dàng hơn và tảo sẽ khó phát triển hơn. Hãy cố kìm hãm sự phát triển của tảo bằng cách trồng các dòng cây thủy sinh có mức độ phát triển mạnh, đây là cách an toàn và đơn giản nhất.
Sử dụng carbon dioxide (CO2)
Hệ thống CO2 thủy sinh cung cấp cho thực vật mọi thứ chúng cần để phát triển và tiêu thụ các chất dinh dưỡng dư thừa có thể nuôi tảo. Theo kinh nghiệm của chúng tôi, một bể cá có nguồn cung cấp CO2 tốt sẽ vận hành ổn định hơn nhiều so với một bể cá không bổ sung CO2.
Tuy nhiên, việc cung cấp các chất dinh dưỡng chính khác và các nguyên tố vi lượng cũng rất quan trọng nếu bạn muốn cây phát triển tốt. Cung cấp những chất này bằng cốt nền, phân nước là cách cung cấp chất dinh dưỡng đơn giản và dễ thực hiện. Tất nhiên, ánh sáng, cây trồng và vật nuôi đều cần phải đồng bộ với chế độ phân bón.
Ánh sáng quá mạnh cùng với những dòng thực vật phát triển chậm và nhiều chất dinh dưỡng dư thừa là môi trường thuận lợi cho Tảo phát triển mạnh mẽ. Thay nước thường xuyên khoảng 30% mỗi tuần cũng là một cách tốt để kiểm soát tảo, vì bạn loại bỏ các chất độc trong nước và bổ sung chất dinh dưỡng mới cho cây.
Thả lượng cá vừa đủ
Lượng cá vừa đủ sẽ khiến lượng thức ăn được bổ sung vào hệ thống sinh học sẽ ít hơn. Loại thức ăn bạn chọn cho cá ăn cũng có thể có ảnh hưởng đáng kể đến sự phát triển của tảo. Các thử nghiệm và nghiên của chúng tôi cho thấy, thức ăn tự nhiên chất lượng cao có thể giúp giảm lượng Tảo trong bể.
Cường độ ánh sáng và thời gian quang chu kỳ của bạn cũng có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của cây. Đèn không được bật quá 10 giờ. Với chu kỳ quang kỳ dài hơn, hệ thống quang hợp của thực vật có thể không hoạt động hoặc thậm chí bị hư hại. Tắt đèn trong 3-4 giờ vào khoảng giữa trưa cũng đã được chứng minh là khá hiệu quả. Thực vật có thể sử dụng thời gian tạm dừng này để tái tạo hệ thống quang hợp của chúng.
Bạn có thể lựa chọn những loại thức ăn tốt và tham khảo video dưới đây về 2 loại thức ăn mình thấy rất tốt.
Nuôi Rong đuôi chó cứng
Chúng tôi không bao giờ setup một bể thủy sinh nào mà không có cây rong đuôi chó ( Ceratophyllum demersum ). Rong đuôi chó cứng là một loại thực vật nổi và sẽ bắt đầu tiêu thụ các chất dinh dưỡng dư thừa ngay lập tức ngay sau khi Setup. Chúng sẽ là dòng thực vật hữu ích giúp ngăn chặn sự phát triển của Tảo từ chất dinh dưỡng dư thừa của một bể thủy sinh mới setup. Sau đó, chúng sẽ đóng góp vào sự cân bằng sinh học trong bể cá. Khi cây rong đuối chó cứng đã hoàn thành công việc của mình, bạn chỉ cần lấy nó ra khỏi bể thủy sinh của bạn.
Sử dụng Tảo cầu
Chúng còn được gọi là “bóng rêu”. Về mặt kỹ thuật, chính xác hơn là những bóng rêu rỗng này trên thực tế, được hình thành bởi tảo lục thuộc chi Aegagropila (Aegagropila linnaei). Nằm trong lõi của chúng, là các vi sinh vật phân hủy nitrat, do đó lấy đi chất dinh dưỡng từ tảo.
Sử dụng động vật ăn Tảo
Một trong những loài ăn tảo tốt nhất là tép Amano (Caridina multidentata) hay có tên gọi thân thương hơn với người Việt Nam là tép Yamato. Chỉ cần một vài chiên binh Yamato cũng có thể làm việc rất hiệu quả trong việc tiêu diệt Tảo. Do đó, tép Yamato được rất nhiều người chơi thủy sinh sử dụng để diệt Tảo trong các bể thủy sinh.
Cá oto rất được khuyến khích sử dụng để ăn rêu tảo. Loài cá nhỏ, với tính cách hiền lành nên luôn được nuôi trong bể thủy sinh với mục đích ăn rêu tảo cực tốt. Dòng cá này chăm chỉ và không ngừng “xử lý” cặn tảo bám trên lá, gỗ, đá, cũng như kính.
Ngoài ra bạn có thể sử dụng các dòng cá khác như: Bút chì,longfin, bảy màu… cũng là những dòng cá ăn rêu tảo rất tốt.
Các dòng ốc cũng rất tốt trong việc ăn và loại bỏ rêu hại, điển mình là ốc nerita rất phổ biến và được nhiều người chơi thủy sinh sử dụng.
Sử dụng chất hóa học
Sử dụng các dòng chất hóa học như thuốc trị rêu hại, oxy già…. là phương pháp cuối cùng nếu chúng ta gặp một bể đã phát sinh rêu tải quá nhiều. Ở một chia sẻ trước đó, chúng tôi dã hướng dẫn các bạn cách trị rêu tảo trong bể thủy sinh bằng phương pháp SOS, bạn có thể xem:
Và mong rằng với phượng pháp diệt rêu hại trong hồ thủy sinh này sẽ mang đến một kết quả tốt và an toàn với bể thủy sinh của bạn.
